Zij vielen ook voor ons

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn meer dan 40 vliegtuigen in Hollands Kroon neergestort. Deze kwamen neer op het land, maar ook in het IJsselmeer en de Waddenzee. De bemanningsleden kwamen uit de hele wereld om de bezetter een halt toe te roepen en te strijden voor de wereldvrede. Vele nationaliteiten waren vertegenwoordigd: Engeland, Australië, Nieuw Zeeland, Verenigde Staten, Polen, Nederland, Tsjechië, Canada, Slowakije, Duitsland en van minstens een bemanningslid is bekend dat hij uit Zuid Rhodesië, het tegenwoordige Zimbabwe kwam. Slecht enkelen wisten te overleven, velen kwamen om tijdens de crash. De overlevenden werden opgepakt en moesten hun tijd vaak uitzitten in een gevangenkamp in Duitsland. Slechts een klein aantal werd door het verzet opgevangen en kwamen zo uiteindelijk in bevrijd gebied.

Vanaf 1943 tot en met de eerste maanden van 1945 werden naar schatting 6000 vliegtuigen boven ons land neergeschoten. Duizenden piloten en bemanningsleden kwamen hierbij om het leven. Nog altijd liggen er stoffelijke resten van meer dan 1000 nog niet gevonden en geïdentificeerde bemanningsleden ergens in een weiland, op een akker of in het water verborgen. Ook in Hollands Kroon.

De verhalen zijn talrijk. Zoals deze. Een Avro Lancaster JB535 van het 97e squadron steeg in de vroege avond van 30 januari 1944 op vanaf het vliegveld Bourn in Engeland. Berlijn was het doelwit. De bemanning was al vijf keer samen op missie geweest, dit was hun zesde keer. Maar zij waren niet de enigen die deze avond, er stegen 21 Lancasters van het 97e Squadron op. In totaal gingen er die bewuste avond 534 vliegtuigen de lucht in. Van de genoemde Lancasters keerden er twee nooit meer terug, onder deze twee was de bewuste JB 535.

Om 22:12 was de voorstelling van de plaatselijke toneelvereniging in Kolhorn net afgelopen en trokken de bezoekers huiswaarts. Een Duitse nachtjager met als piloot Oberfeldwebel Heinz Vinke was met de Lancaster in een hevig vuurgevecht gekomen. De bommenwerper vloog in brand, vele Kolhorners zagen het gebeuren. Gelukkig raakte niemand van hen gewond. Dat kon men niet zeggen van de bemanning van de Lancaster. Alle bemanningsleden kwamen bij dit gevecht en de daaropvolgende crash om het leven...

Een van hen, Richard Venville Thomas Bowerman was 18 jaar toen hij bij Kolhorn stierf. Hij fungeerde als werktuigbouwkundige en had de rang van sergeant. In Engeland woonde hij in Romford in het Graafschap Essex. In totaal nam hij aan negen missies deel. Bowerman ligt net als de rest van de bemanning begraven in Kolhorn op de Algemene Begraafplaats. Hij was het jongste bemanningslid.

Het grootste gedeelte van het vliegtuig kwam nog verder terecht in de Waardpolder op het land van landbouwer Pieter Blaauboer. Pieter Blaauboer werd op 5 mei 1945 na de arrestatie van de NSB-burgemeester Quirijn Bax aangesteld als waarnemer. In april 1946 werd hij benoemd als burgemeester van gemeente Barsingerhorn, hij bekleedde die functie tot april 1954. Op de foto’s van deze crashlocatie is zijn dochter te zien.

Het bovenstaande verhaal staat niet alleen. Er zijn veel verhalen geschreven over de diverse crashes in Hollands Kroon: Wieringerwaard, Anna Paulowna, Wieringen, de Wieringermeer. De stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon plaatst herdenkingspalen op deze crashlocaties. Zij worden hierbij gesteund door vele veteranen uit de regio die bij de herdenkingen een ceremoniële groet aan deze helden geven. De Stichting, opgericht in 2019, wil de bemanningsleden van de neergestorte vliegtuigen blijven herinneren en herdenken via het plaatsen van de genoemde herdenkingspalen. Een prachtig initiatief opdat wij eenvoudigweg niet mogen vergeten. ‘Zij vielen ook voor ons’.

Kijk verder

• Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon

• Museum Collection ’39 – ’45
  Zandhaver 7
  1731 LK, Winkel
  www.facebook.com/collectie