Verzet
Ook op de Veluwe zijn de burgers actief in het verzet. De leiding van dit verzet berust bij de in Ermelo wonende Berend Dijkman, schuilnaam “Piet van de Veluwe”. Onder zijn leiding wordt een groot aantal verzetsgroepen opgericht. Het hoofdkwartier staat aan de Stationsstraat in Ermelo bij bakkerij Drost. Medio november 1944 arresteert de Sicherheitsdienst hem en alle aanwezigen in het hoofdkwartier. De bakkerij van Drost aan de Stationsstraat wordt in brand gestoken. Naast verzetsgroepen zijn er ook verzetsmensen die alleen optreden. Garagehouder Bertus Bakker deinst er niet voor terug een partij gedropte wapens in lijkkisten langs Duitse wachtposten te vervoeren.
Geheime telefooncentrale
In een huis tegenover blindeninstituut Sonneheerdt brengt het verzet een geheime telefooncentrale onder. ’s Nachts worden van hieruit berichten via koerier(ster)s verspreid naar de verzetsorganisaties. In buurtschap Drie staat in een hol bij de brandtoren een radiozender om berichten naar Engeland te versturen.
Gaarkeuken
Na de mislukte bevrijding bij Arnhem komen er evacuees uit Arnhem, Ede en Oosterbeek naar Ermelo. Ze worden ingekwartierd bij gezinnen in Ermelo.
Van juni 1944 tot aan het einde van de oorlog is hoofdzakelijk voor de evacuees een gaarkeuken opgezet. De gaarkeuken staat aan de Kerklaan in het pand dat na de oorlog bekend staat als ‘De Witte Heide’. Het eten bestaat voornamelijk uit kool, aardappelen, bieten en wortelen. Hiervan wordt een stamppot gemaakt.
Bevrijding
Woensdag 18 april 1945 rijden de Canadezen ’s middags Ermelo binnen. Honderden juichende Ermeloërs staan bij Het Weitje langs de weg. De Canadezen overmeesteren in ziekenhuis Salem nog verschanste Duitse soldaten. ’s Avonds maakt de pipeband van het Irisch Regiment van het Canadese leger een muzikale rondgang door Ermelo. Zij worden enthousiast onthaald door de verpleegsters, patiënten van de zorginstellingen en vele inwoners. Op Het Weitje bij de muziektent wordt na de rondgang een taptoe gegeven.
Oorlogsmonumenten
Het oorlogsmonument tegenover de Nieuwe Kerk aan de Horsterweg is een bronzen beeld van een vrouwenfiguur met in haar handen bloemen. Zij treurt om de medeburgers die zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het beeld is op 4 mei 1948 onthuld. Ermelo kent ook nog andere oorlogsmonumenten. Voor de 19-jarige Jannes Born staat een oorlogsmonument in de bossen bij Drie. De op 10 april 1943 twaalf weggevoerde Joods verstandelijk gehandicapten worden herdacht met een gedenksteen op het terrein van ’s Heeren Loo. Zij zijn namelijk zes dagen later om het leven gebracht in Sobibor in Polen.
Bij een bombardement op 7 november 1944 komen negen burgers om. Zij worden herinnerd met een gedenkplaat bij het spoor aan de Julianalaan.
Bronnen en verder lezen:
- De Noord-West Veluwe bevrijd – F.J. Mooren – uitgave 1996
- Van ’t Erf van Ermel nummer 27 – Oudheidkundige Vereniging Ermeloo – uitgave 2001
- Oorlog in Ermelo – Herman Bouw – uitgave 2009
- Van ’t Erf van Ermel nummer 94 – Oudheidkundige Vereniging Ermeloo – uitgave 2020
Rechten
Canoncommissie Ermelo, 2022, CC-BY-NC
