Aan het einde van de negentiende eeuw groeit de industrie in Nederland flink. Veel mensen moeten hard werken, voor weinig geld. De politiek houdt zich er niet mee bezig. Want alleen rijke mannen mogen stemmen en kiezen zo de politici: waarom zouden zij zich bekommeren om de arbeiders? Toch zien steeds meer mensen in dat er voor de armere mensen iets gedaan moet worden.
Gedichten en toneelstukken
Pieter Jelles Troelstra houdt zich hier eerst nog niet mee bezig. Als scholier is hij al wel geïnteresseerd in politiek, maar ziet niets in zulke arbeidersbewegingen. Hij studeert rechten om advocaat te worden, maar hij besteedt zijn tijd ondertussen liever aan andere dingen, zoals gedichten schrijven of toneelstukken opvoeren. Dat doet hij vooral in het Fries, een taal die hij erg belangrijk vindt.
Politieke partij oprichten
In 1890 is er door een landbouwcrisis veel armoede in Friesland. Het zorgt voor andere ideeën bij Pieter Jelles Troelstra. Hij steunt het socialisme: een politieke stroming die opkomt voor de rechten van arbeiders. Vier jaar later is hij één van de oprichters van de SDAP, een politieke partij die meer mensen een stem wil geven. Hij heeft talent voor toespraken houden en krijgt zo steeds meer steun. In 1897 wordt hij Tweede Kamerlid, iets wat hij bijna 30 jaar zal doen. De politieke partij van Troelstra wil verandering in Nederland. Zo willen ze dat niet alleen rijke, maar ook andere mannen mogen stemmen bij verkiezingen. Ook willen ze een eerlijkere verdeling van de welvaart. De partij steunt stakingen en organiseert demonstraties.
De vergissing van Troelstra
Niet alleen in Nederland, ook in de rest van de wereld is het onrustig. Tussen 1914 en 1918 woedt de Eerste Wereldoorlog. In veel landen komen nieuwe leiders aan de macht, met de belofte om een einde te maken aan armoede. Eén van die landen is Rusland, waar met een revolutie de communisten de macht grijpen. Het is een voorbeeld voor Troelstra. Alleen met een revolutie zouden zijn ideeën van gelijkheid kunnen worden uitgevoerd, denkt hij. Met een toespraak in de Tweede Kamer roept hij op tot zo’n revolutie, om de macht te grijpen. Maar veel steun blijkt er niet te zijn. Ook binnen zijn eigen partij zijn mensen het niet eens met Troelstra. Een dag later geeft Troelstra zelf ook toe geen revolutie te willen ontketenen. Ondanks zijn ‘vergissing’ blijft Troelstra populair, al is dat minder dan eerst. De Leeuwarder heeft voor heel Nederland veel voor elkaar gekregen, maar een revolutie zat er niet in.
De Canon van Leeuwarden is een initiatief van het Historisch Centrum Leeuwarden
