Van plaggenhut naar sociale huurwoning

Woonomstandigheden in het veen
Begin vorige eeuw leefden veel mensen in Westerwolde onder slechte omstandigheden: in woonwagens, vochtige plaggenhutten en bouwvallige boerderijtjes. De bewoners leefden in donkere, vochtige ruimten, waar ze ziek werden van vuiligheid, kou en schimmels. Tegenwoordig zouden we dat “sick building syndrome” noemen. Hoewel in 1901 de overheid een wet had aangenomen om hier iets aan te doen, de Woningwet, kwam daar in de praktijk maar weinig van terecht. Twee mannen, een arts en een fotograaf, trokken zich het lot van de bewoners van deze slechte woningen aan. Dat waren Pieter Bloemers Middendorp, arts van beroep, en Tonnis Post, bekend fotograaf uit Winschoten. Samen legden ze vanaf 1913 de woonomstandigheden in Westerwolde vast om die onder de aandacht te brengen van de rest van het land. Terwijl Post de huizen en inwoners fotografeerde maakte Middendorp aantekeningen over de maten van de woning en de leefomstandigheden. De arts merkte op, dat het in de woningen vooral ontbrak aan licht en frisse lucht.

Granpré Molière
In 1919 zocht hij namens de “Woningbouwvereniging Bellingwolde” contact met architect Marinus Jan Granpré Molière uit Delft. Hij vroeg hem een reeks arbeiderswoningen te ontwerpen voor de Verbindingsweg en de Nieuwe Veendijk in Veelerveen. De architect deed dat volledig naar de wensen die Middendorp had genoemd. Zijn ontwerp oogt ook nu nog steeds opvallend modern: de woningen zijn sober, zonder enige versiering. Ze zijn breder dan dat ze diep zijn, waardoor er veel licht naar binnen valt en er gemakkelijk kan worden geventileerd. Eigenlijk is het daarmee een voorloper van de doorzonwoning. Vanwege hun vorm staan ze in de streek ook wel bekend als “duiventillen”. Ook hebben de huizen een spouw, een zeldzaamheid in die tijd, waardoor deze woningen geen last hebben van doorslaand vocht. Ze waren voorzien van meerdere slaapkamers, een tuin die groot genoeg was om je eigen groenten te verbouwen, hokken voor een varken en een geit. Voor de gezinnen die hier kwamen wonen betekende dit een enorme vooruitgang.

Tijdbalk

ER OP UIT:

Wandeling langs de arbeiderswoningen van Granpre Moliere