In Nuenen, Gerwen en Nederwetten werden dan ook drie nieuwe scholen gebouwd, ontworpen door architect Lambert de Vries uit Helmond in de stijl van de Amsterdamse school.
Nederwetten
In Nederwetten werd in 1843 het vroegere, overbodige raadhuis, verbouwd tot school. Cornelis Hoebens uit Asten was de onderwijzer. In 1883 werd het gebouw afgebroken. In 1872 werd een nieuwe school met schoolhuis gebouwd in de Zandstraat (nu Zandstraat 25-29). Om zijn karige salaris wat bij te spekken had hoofdonderwijzer Poulusse altijd wel één of meer leerlingen uit de omgeving in de kost.
Nederwetten was in 1927 aan de beurt. Naast de pastorie, de pastoor was voorzitter van het nieuwe schoolbestuur, verrees de nieuwe tweeklassige lagere school. Henri Janssen was de hoofdonderwijzer.
Gerwen
In Gerwen stonden sinds 1767 de school en het schoolhuis op het Laar (nu Hool 4). Ook kinderen uit Nederwetten bezochten deze. Schoolmeester Jacobus Duytz werd in 1795 ontslagen door de Gerwenaren, maar kwam evengoed weer terug en bleef schoolmeester tot 1820. In 1846 was het gebouw zo zeer vervallen dat er een nieuwe school gebouwd moest worden. Deze kwam weer recht voor de kerk, maar nu aan de andere kant van de straat (nu Heuvel 11). In 1927 verkocht de gemeente de school aan het R.K. Kerkbestuur c.q. Schoolbestuur. Twee jaar later bouwde dit bestuur een nieuwe school op Heuvel 5, die na de nodige uitbreidingen de Gerwense jeugd nog steeds onderdak biedt voor goed onderwijs.
Nuenen
De Nuenense schoolkinderen gingen sinds 1748 naar de Beekstraat; hun school stond op de hoek van de Rutger van Erplaan. Na honderd jaar was ook deze school uitgeleefd en moest een nieuwe gebouwd worden. In 1844 bouwde het gemeentebestuur een nieuwe tweeklassige school op het Heieind, in 1882 werd er aan de westzijde nog een klaslokaal aangebouwd. Deze school heeft dienst gedaan tot 1950.
In 1920 kwam de R.K.Jongensschool (Kerkstraat 1) en daar gingen alle katholieke jongens heen.
De meisjes waren al in 1887 naar de meisjesschool in het klooster vertrokken. Voor het eerst hadden toen de jongens en meisjes gescheiden onderwijs. Door het vertrek van de katholieke jongens bleven op de openbare school alleen nog de protestantse kinderen. Alphons Linders was het laatste schoolhoofd. In 1950 werd de protestantse ds. Bakkerschool gebouwd in de Emmastraat. Dat betekende het einde van het Openbaar onderwijs in Nuenen. Pas met de komst van de Rietpluim keerde dit terug.
Het aantal scholen in Nuenen c.a. groeide hard. In 1985 waren er tien scholen ! Toen in 1985 het kleuteronderwijs bij het lager onderwijs werd gevoegd gingen de lagere scholen ‘basisscholen‘ heten. De laatste geopende (september 2020) school heet: ‘Het Mooiste Blauw’ en staat in de nieuwbouwwijk Nuenen-West. Het is de opvolger van Jenaplanschool De Mijlpaal. Nagenoeg alle basisscholen in Nuenen c.a. zijn momenteel zgn. ‘brede scholen‘ waarin – naast het reguliere basisonderwijs – ook een crèche en buitenschoolse opvang (BSO) zijn ondergebracht’
