Kerstening
Aan het begin van de 8e eeuw trekken Ierse monniken vanuit Utrecht naar de Friese landen om daar het christelijke geloof te brengen. Ze krijgen daarbij steun van de nieuwe heersers, de Franken, in de vorm van geld en soldaten. Missionaris Bonifatius bekeert veel mensen in Westerlauwers Friesland en laat er heilige bomen omkappen. Op het ontheiligen van tempels en heilige plaatsen staat volgens de Friese wet de doodstraf. In 754 vermoordt een groep woedende Friezen uit het Humsterland hem daarom bij Dokkum. Ook zijn opvolger Willehad (740 – 789) kan niet rekenen op een hartelijke ontvangst in het noorden: eerst wordt hij verjaagd uit het Humsterland, daarna ook uit Drenthe.
Liudger
In 786 krijgt Liudger (742 - 809) uit Zuilen bij Utrecht de opdracht om naar de gouwen in Oosterlauwers Friesland te reizen. Om het christendom te verspreiden volgt hij een andere strategie: hij gebruikt zijn contacten en zijn kennis van de taal om de lokale machthebbers aan zijn kant te krijgen. Zo krijgt hij in Helwerd onderdak van de edele vrouwe Meinswith. Volgens de overlevering ontmoet hij daar de blinde bard Bernlef, die hij geneest en bekeert. Zeker is dat Liudger de eerste houten kerk laat bouwen in Usquert. Waarschijnlijk staat hij ook aan de wieg van de kerk in Suxworth, het huidige Niehove op Humsterland.
Na zijn successen in de Friese landen trekt Liudger verder naar het oosten, naar het gebied van de Saksen. Ook daar sticht hij verschillende kerken, een klooster bij Werden en de missiepost Monasterium. In 805 wordt hij de eerste Bisschop van dit Münster. De gebieden die hij gekerstend heeft worden eigendom het klooster van Werden en/of deel van het bisdom Münster. Zo ontstaat de situatie dat Westerlauwers Friesland en later ook de stad Groningen onder de Bisschop van Utrecht vallen, maar Oosterlauwers Friesland, inclusief het Westerkwartier, voor een groot deel bij de Bisschop van Münster horen. Nog eeuwen later zal dat grote gevolgen hebben.
Oude gewoontes
Mensen gaan over tot het nieuwe geloof maar vinden het ook moeilijk om met oude tradities te breken. In de Liudgerkerk van Garnwerd, vlak achter de ingang, staat een bijzondere grafsteen uit de twaalfde eeuw. Het begraven van doden is een christelijke traditie, en toch staat deze zerk nog vol met Germaanse zonneraderen. De Frankische koning Karel de Grote verbiedt het in 785 in heel zijn rijk om lijken te verbranden, maar het duurt nog tot ca. 1300 voordat dat in deze streken niet meer gebeurt.
Thematische lijnen
- Leven in een kwetsbare delta - Nederland waterland
- Wat geeft betekenis? - zingeving en levensbeschouwing
- Woord en beeld verbinden - taal, kunst en cultuur
- Wie bestuurt er? - politiek en samenleving
Verwijzingen
- Canon van Nederland: Willibrord;
- Canon van Drenthe: Drenthe en de Kerk (po); Drenthe en de kerk (vo);
- Canon van Groningen: Liudger; Een Frankische stempel op Fries-Saksisch gebied;
- Kanon van Frysân: Radboud en Bonifatius;
- Funeraire canon (= geschiedenis van het begraven en de grafrituelen)
- Wat doet een zonnerad in de kerk?
